- Katılım
- 22 Kas 2022
- Mesajlar
- 22
- Tepkime puanı
- 6
- Puanları
- 3
Swap nedir? Swap kelime olarak değiş tokuş anlamındadır ve merkez bankaları, finans piyasaları ve Forex piyasaları için çok önemli işlemlerdir. Swap işlemleri, döviz ve faiz pozisyonunda olan kurumsal ve bireysel yatırımcılar için ise çok daha fazla anlam taşır.
Son günlerde ise pandemi nedeniyle ülkelerin azalan ihracat ve turizm gelirlerine bağlı olarak finansman ihtiyacının artması, swap işlemlerini daha ön plana çıkardı. Aynı konjonktürde Türkiye için de swap anlaşmaları önemli bir hal aldı. Yatırımcı da doğal olarak swap haberlerine daha duyarlı hale geldi. Bu çerçevede swap işlemlerinden etkilenen yatırımcılar swap nedir sorusu ile birlikte en çok şu konuları merak ediyor:
Swap işlemleri nedir, para ya da döviz swapı nedir, faiz swapı nedir, altın swapı nedir, swap anlaşmaları nelerdir, FED’in swap anlaşması yaptığı bankalar hangileridir, TCMB’nin swap anlaşması yaptığı bankaları hangileridir? Ayrıca Forex yatırımcıları için “swap nedir, swap çeşitleri nelerdir, swap yatırımlarımızı nasıl etkiler, forex piyasasında swap uygulaması nasıldır gibi sorular da geliyor. Biz bu sorular çerçevesinde swap konusunu işlemeye çalışalım.
Swap Nedir ve Neden Swap Yapılır?
Swap kelimesi Türkçe karşılığı ile değiş tokuş anlamına gelmektedir ve Türk finans piyasalarında da orijinal söylemi ile kullanılmaktadır.
Finans piyasaları için ise swap, finansal araçların veya nakit akışlarının veya ödemelerin belirli bir süre için değiştirilmesidir. Swap anlaşmalarında genel olarak iki tarafın finansal enstrüman alışverişinde bulunduğu ve ortak takas tarihleri ve iki enstrüman akışı olan takas bacakları ile sonuçlanan türev sözleşmeler olarak da görülebilir.
Swap Çeşitleri Nelerdir?
Swap kelimesinin değiş tokuş anlamına geldiğini ifade etmiştik dolayısıyla bu değiş tokuş (takas) birçok finansal üründe olmaktadır. Swap türlerini dört başlık altında toplayabiliriz.
Para swapı genellikle risk yönetimi için yapılır. Para değişimi sonucunda ise risk primine ve kur oranına göre ya faiz geliri elde edilmekte ya da faiz gideri oluşmaktadır.
Para swaplarını daha iyi anlamak için swap point kavramını bilmekte fayda vardır. Swap point, swap işlemine konu olan iki para birimi arasındaki faiz farkıdır.
Para swapına örnek olarak EUR-USD para birimleri ile yapılan swap işlemini inceleyelim. Burada Dolar karşılığına Euro borçlandığını düşünelim. İşlemin üç aylık süre için yapıldığını swap pointin 20 baz puan olduğunu farz edelim. Euro borçlanan taraf vade sonunda 20 baz puan (0,002) maliyet avantajı ile Euro’yu geri verecektir. (USD borç veren taraf USD’yi faizi ile geri aldı) Anlaşmanın yapıldığı gün spot kur 1,0963 olsun dersek, başta bu kurdan Euro alan taraf vade sonunda borçlandığı Euro’yu swap anlaşmasına göre 1.0983’den yeniden USD’ye çevirecektir.
Bu örneği tüm para birimleri arasında çeşitlendirmek mümkün.
Faiz swapları, genellikle kurumların finansman maliyetlerini düşürme, faiz riskini düşürme gibi sebeplerle yapılmaktadır.
Faiz swapı ile faizlerin değiştirilmesinde dört seçenek vardır.
Hisse senedi swapı, bir tarafın diğer tarafa bir hisse senedinin veya hisse senedi endeksinin getirisini ödediği ve belirli bir faiz ödemesi veya başka bir hisse senedinin veya hisse senedi endeksinin getirisini aldığı iki taraflı bir sözleşmedir.
Hisse senedi ve endeks swapları da dayanak varlık olan hisse ve endeks getirilerini aynen ya da kısmen taklit etmektedir.
Hisse senedi/endeks swapları; kurumsal ve bireysel yatırımcılar tarafından portföy çeşitlendirme, portföylerdeki yoğunlaşma riskini azaltma, daha düşük işlem maliyetleri ile yabancı hisse senetlerinden getiri sağlama gibi amaçlarla yapılmaktadır.
Forex Piyasasında Swap Uygulaması
Forex piyasasında CFD ve Forex işlemleri, çeşitli döviz ve faiz işlemlerini içerir. Forex piyasasında Swap denilince gecelik faiz maliyeti (taşıma maliyeti) akla gelir fakat Forex piyasasında swap gideri kadar swap geliri de söz konusudur. Şöyle ki; Forex piyasası tezgah üstü kaldıraçlı bir piyasadır ve bazı kaldıraçlı piyasalardan farklı olarak pozisyonlar bir günden diğerine taşındığında swap faizi uygulanır.
Forex piyasasında swap şu şekilde oluşur; bir döviz çiftinde alım pozisyonu açıldığında ilk para birimine sahip olunur, ikinci para birimi satılır. Dolayısıyla ilk para biriminden faiz geliri elde edilirken ikinci para biriminde faiz ödenmektedir. Mesela; EURUSD paritesinde alım pozisyonu açıldığında Euro alır ABD Doları borçlanırsınız. Bu durumda daha düşük faiz oranına sahip olan Euro’dan daha az faiz geliri elde ederken daha yüksek faiz oranı olan USD’de faiz gideri ödersiniz. Aradaki fark yatırımcının hesabına swap gideri olarak yansır.
Daha açık ifade ile swap faizi geliri/gideri şöyle çalışır;
Alım yapılan paranın faizi satılan paranın faizinden düşükse aradaki fark hesaba negatif yansır. Bu durumda swap gideri yani taşıma maliyeti oluşur. Aksi durumda satılan paranın faizi alınan paranın faizinden düşükse aradaki fark hesaba pozitif yansır ve swap geliri oluşur.
Forex piyasasında swap işlemlerine USDTRY kuru üzerinden örnek verelim. USDTRY kurunda uzun pozisyon açan yatırımcı dolar alıp TL pozisyonunu satmış olsun. USD para biriminin faizi TRY para biriminin faizinden daha düşüktür dolayısıyla bu durumda yatırımcıya daha düşük faizli olan dolar kurunda swap maliyeti yansıyacaktır. Eğer USDTRY kurunda satım pozisyonu açılsaydı bu sefer dolar satıp yüksek faiz oranlı TRY’ye yatırım yaptığı için yatırımcının hesabına artı yönlü bedel yansıyacaktır.
Swap, rollover ve daha fazla konuda detaylı bilgi almak için üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan uzmanlarımızdan yardım alabilirsiniz.
Swap Neden Yapılır?
Bazı döviz kurlarına erişimin zor olması ya da hiç erişim sağlanamaması, sabit faizli fon sağlamada zorluk çekilmesi, farklı para birimi üzerine yapılan ihracat ve ithalat işlemleri, bazı piyasalarda vadelerin kısa olması, firmaların fon ihtiyacını karşılamada kredibilite yetersizliği, finansal piyasalar arasında kurumsal ve yapısal farklılıklar…
Swapın yapılma amaçları ya da avantajları içinde ise aktif getiri oranlarını artırmak, kaynak kullanım (fonlama) maliyetlerini düşürmek, risk yönetimi, farklı piyasalarda farklı vadelerde işlem imkanı ve arbitraj unsurlarını sayabiliriz.
Swap işlemlerinin birçok avantajları olmasına rağmen bazı dezavantajları da vardır. Mesela; kredi faizi ve kur risklerinin sıfırlanamaması gibi ayrıca tezgah üstü işlemlerde resmi ve organize bir piyasa bulunamama durumu ve swap sözleşmelerinin standartlarının olmaması gibi.
Swap İşlemleri Kimler Arasında Yapılır?
Swap işlemlerinde taraflar ise kurumsal ve bireysel yatırımcılardır. Kurumsal yatırımcılar arasında uluslararası fonlar, bankalar, merkez bankaları, yerel yönetimler, şirketler, ithalatçı ve ihracatçı kuruluşlar, finans kurumları, bankalar, emeklilik fonları, sigorta fonları sayılabilir.
Swap işlemleri sigorta şirketleri, emeklilik fonları, bankalar gibi kurumların risk yönetimine olanak tanırken diğer taraftan riskten korunma fonlarının ya da yatırımcıların spekülatif getiri de elde etmesine imkan vermektedir.
Swap’ın en yaygın kullanıldığı piyasalar ise tezgah üstü piyasalardır. En çok işlem gören swaplar ise Libor’a ( London Interbank Offered Rate ) dayalı faiz swaplarıdır.
Fed’in Swap Anlaşması Yaptığı Merkez Bankaları Hangileridir?
Fed, global dolar talebi nedeniyle ABD piyasalarında oluşabilecek volatiliteyi engellemek amacıyla ülkelerle swap anlaşması yapar. Bu ülkeleri seçerken genel bir kriter olmamakla birlikte düşük enflasyon, kamu bütçesi mali dengesi ve cari denge gibi dinamikleri gözetir. Fed’in swap anlaşması yaptığı merkez bankaları şunlardır (bu liste pandemi döneminde değişmemiştir);
Avrupa, Britanya, Kanada, Brezilya, Japonya, İsviçre, Norveç, Singapur, Kore, Meksika, Yeni Zelanda, Avustralya, Danimarka, İsveç.
TCMB’nin Swap Anlaşması Yaptığı Merkez Bankaları
TCMB’nin Çin ve Katar Merkez Bankaları ile swap anlaşmaları (ikili para takası anlaşması) mevcuttur. Bunlar:
1- 21 Şubat 2012’de TCMB ve Çin Merkez Bankası arasında swap anlaşması imzalandı. TL ve Çin Yuanı üzerinden imzalanan anlaşmanın limitinin toplamda 1.7 milyar USD karşılığı Çin Yuanı’na eşit olduğu ve Haziran 2019’da Türkiye’ye 1 milyar USD değerinde fon aktardığı biliniyor.
2- TCMB ve Katar Merkez Bankası arasında 17 Ağustos 2018 tarihinde imzalanan swap anlaşması, 25 Kasım 2019 tarihinde güncellendi. Yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen swap anlaşması ile anlaşma tutarı 3 milyar USD karşılığı TL ve Katar riyalinden 5 milyar USD karşılığı TL ve Katar riyaline yükseltildi. 20 Mayıs 2020 tarihinde ise yapılan değişiklikle swap anlaşmasının tutarı 5 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyalinden 15 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltildi.
Forex piyasasında swap uygulaması, swap anlaşmalarının piyasalara etkileri, swap gelirleri gibi swap ve diğer konularda daha fazla bilgi için Kurumumuz uzmanları ile iletişim kurabilirsiniz.
Son günlerde ise pandemi nedeniyle ülkelerin azalan ihracat ve turizm gelirlerine bağlı olarak finansman ihtiyacının artması, swap işlemlerini daha ön plana çıkardı. Aynı konjonktürde Türkiye için de swap anlaşmaları önemli bir hal aldı. Yatırımcı da doğal olarak swap haberlerine daha duyarlı hale geldi. Bu çerçevede swap işlemlerinden etkilenen yatırımcılar swap nedir sorusu ile birlikte en çok şu konuları merak ediyor:
Swap işlemleri nedir, para ya da döviz swapı nedir, faiz swapı nedir, altın swapı nedir, swap anlaşmaları nelerdir, FED’in swap anlaşması yaptığı bankalar hangileridir, TCMB’nin swap anlaşması yaptığı bankaları hangileridir? Ayrıca Forex yatırımcıları için “swap nedir, swap çeşitleri nelerdir, swap yatırımlarımızı nasıl etkiler, forex piyasasında swap uygulaması nasıldır gibi sorular da geliyor. Biz bu sorular çerçevesinde swap konusunu işlemeye çalışalım.
Swap Nedir ve Neden Swap Yapılır?
Swap kelimesi Türkçe karşılığı ile değiş tokuş anlamına gelmektedir ve Türk finans piyasalarında da orijinal söylemi ile kullanılmaktadır.
Finans piyasaları için ise swap, finansal araçların veya nakit akışlarının veya ödemelerin belirli bir süre için değiştirilmesidir. Swap anlaşmalarında genel olarak iki tarafın finansal enstrüman alışverişinde bulunduğu ve ortak takas tarihleri ve iki enstrüman akışı olan takas bacakları ile sonuçlanan türev sözleşmeler olarak da görülebilir.
Swap Çeşitleri Nelerdir?
Swap kelimesinin değiş tokuş anlamına geldiğini ifade etmiştik dolayısıyla bu değiş tokuş (takas) birçok finansal üründe olmaktadır. Swap türlerini dört başlık altında toplayabiliriz.
- Karşılıklı iki döviz cinsinin el değiştirebildiği para swapları,
- Aynı para cinsinden faiz oranlarının değişebildiği faiz swapları,
- Hisse senedi ve endeks getirilerinin değiştirildiği hisse ve endeks swapları
- Emtiaların, menkul kıymetlerin ya da dayanak varlıklarının risklerinin değiştirildiği çeşitli swap türleri
- Para (döviz) Swapları
Para swapı genellikle risk yönetimi için yapılır. Para değişimi sonucunda ise risk primine ve kur oranına göre ya faiz geliri elde edilmekte ya da faiz gideri oluşmaktadır.
Para swaplarını daha iyi anlamak için swap point kavramını bilmekte fayda vardır. Swap point, swap işlemine konu olan iki para birimi arasındaki faiz farkıdır.
Para swapına örnek olarak EUR-USD para birimleri ile yapılan swap işlemini inceleyelim. Burada Dolar karşılığına Euro borçlandığını düşünelim. İşlemin üç aylık süre için yapıldığını swap pointin 20 baz puan olduğunu farz edelim. Euro borçlanan taraf vade sonunda 20 baz puan (0,002) maliyet avantajı ile Euro’yu geri verecektir. (USD borç veren taraf USD’yi faizi ile geri aldı) Anlaşmanın yapıldığı gün spot kur 1,0963 olsun dersek, başta bu kurdan Euro alan taraf vade sonunda borçlandığı Euro’yu swap anlaşmasına göre 1.0983’den yeniden USD’ye çevirecektir.
Bu örneği tüm para birimleri arasında çeşitlendirmek mümkün.
- Faiz Swapları
Faiz swapları, genellikle kurumların finansman maliyetlerini düşürme, faiz riskini düşürme gibi sebeplerle yapılmaktadır.
Faiz swapı ile faizlerin değiştirilmesinde dört seçenek vardır.
- Sabit faizli nakit akışını değişken faizli nakit akışına değiştirmek,
- Değişken faiz ödemesini sabit faiz ödemesi ile değiştirmek,
- Değişken faiz ödemesini farklı para biriminin değişken faizine çevirmek,
- Sabit faizli nakit akışını farklı para birimi sabit faizine çevirmek işlemleri olabilir.
- Hisse Senedi Swapları
Hisse senedi swapı, bir tarafın diğer tarafa bir hisse senedinin veya hisse senedi endeksinin getirisini ödediği ve belirli bir faiz ödemesi veya başka bir hisse senedinin veya hisse senedi endeksinin getirisini aldığı iki taraflı bir sözleşmedir.
Hisse senedi ve endeks swapları da dayanak varlık olan hisse ve endeks getirilerini aynen ya da kısmen taklit etmektedir.
Hisse senedi/endeks swapları; kurumsal ve bireysel yatırımcılar tarafından portföy çeşitlendirme, portföylerdeki yoğunlaşma riskini azaltma, daha düşük işlem maliyetleri ile yabancı hisse senetlerinden getiri sağlama gibi amaçlarla yapılmaktadır.
- Diğer Swap Türleri
Forex Piyasasında Swap Uygulaması
Forex piyasasında CFD ve Forex işlemleri, çeşitli döviz ve faiz işlemlerini içerir. Forex piyasasında Swap denilince gecelik faiz maliyeti (taşıma maliyeti) akla gelir fakat Forex piyasasında swap gideri kadar swap geliri de söz konusudur. Şöyle ki; Forex piyasası tezgah üstü kaldıraçlı bir piyasadır ve bazı kaldıraçlı piyasalardan farklı olarak pozisyonlar bir günden diğerine taşındığında swap faizi uygulanır.
Forex piyasasında swap şu şekilde oluşur; bir döviz çiftinde alım pozisyonu açıldığında ilk para birimine sahip olunur, ikinci para birimi satılır. Dolayısıyla ilk para biriminden faiz geliri elde edilirken ikinci para biriminde faiz ödenmektedir. Mesela; EURUSD paritesinde alım pozisyonu açıldığında Euro alır ABD Doları borçlanırsınız. Bu durumda daha düşük faiz oranına sahip olan Euro’dan daha az faiz geliri elde ederken daha yüksek faiz oranı olan USD’de faiz gideri ödersiniz. Aradaki fark yatırımcının hesabına swap gideri olarak yansır.
Daha açık ifade ile swap faizi geliri/gideri şöyle çalışır;
Alım yapılan paranın faizi satılan paranın faizinden düşükse aradaki fark hesaba negatif yansır. Bu durumda swap gideri yani taşıma maliyeti oluşur. Aksi durumda satılan paranın faizi alınan paranın faizinden düşükse aradaki fark hesaba pozitif yansır ve swap geliri oluşur.
Forex piyasasında swap işlemlerine USDTRY kuru üzerinden örnek verelim. USDTRY kurunda uzun pozisyon açan yatırımcı dolar alıp TL pozisyonunu satmış olsun. USD para biriminin faizi TRY para biriminin faizinden daha düşüktür dolayısıyla bu durumda yatırımcıya daha düşük faizli olan dolar kurunda swap maliyeti yansıyacaktır. Eğer USDTRY kurunda satım pozisyonu açılsaydı bu sefer dolar satıp yüksek faiz oranlı TRY’ye yatırım yaptığı için yatırımcının hesabına artı yönlü bedel yansıyacaktır.
Swap, rollover ve daha fazla konuda detaylı bilgi almak için üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan uzmanlarımızdan yardım alabilirsiniz.
Swap Neden Yapılır?
Bazı döviz kurlarına erişimin zor olması ya da hiç erişim sağlanamaması, sabit faizli fon sağlamada zorluk çekilmesi, farklı para birimi üzerine yapılan ihracat ve ithalat işlemleri, bazı piyasalarda vadelerin kısa olması, firmaların fon ihtiyacını karşılamada kredibilite yetersizliği, finansal piyasalar arasında kurumsal ve yapısal farklılıklar…
Swapın yapılma amaçları ya da avantajları içinde ise aktif getiri oranlarını artırmak, kaynak kullanım (fonlama) maliyetlerini düşürmek, risk yönetimi, farklı piyasalarda farklı vadelerde işlem imkanı ve arbitraj unsurlarını sayabiliriz.
Swap işlemlerinin birçok avantajları olmasına rağmen bazı dezavantajları da vardır. Mesela; kredi faizi ve kur risklerinin sıfırlanamaması gibi ayrıca tezgah üstü işlemlerde resmi ve organize bir piyasa bulunamama durumu ve swap sözleşmelerinin standartlarının olmaması gibi.
Swap İşlemleri Kimler Arasında Yapılır?
Swap işlemlerinde taraflar ise kurumsal ve bireysel yatırımcılardır. Kurumsal yatırımcılar arasında uluslararası fonlar, bankalar, merkez bankaları, yerel yönetimler, şirketler, ithalatçı ve ihracatçı kuruluşlar, finans kurumları, bankalar, emeklilik fonları, sigorta fonları sayılabilir.
Swap işlemleri sigorta şirketleri, emeklilik fonları, bankalar gibi kurumların risk yönetimine olanak tanırken diğer taraftan riskten korunma fonlarının ya da yatırımcıların spekülatif getiri de elde etmesine imkan vermektedir.
Swap’ın en yaygın kullanıldığı piyasalar ise tezgah üstü piyasalardır. En çok işlem gören swaplar ise Libor’a ( London Interbank Offered Rate ) dayalı faiz swaplarıdır.
Fed’in Swap Anlaşması Yaptığı Merkez Bankaları Hangileridir?
Fed, global dolar talebi nedeniyle ABD piyasalarında oluşabilecek volatiliteyi engellemek amacıyla ülkelerle swap anlaşması yapar. Bu ülkeleri seçerken genel bir kriter olmamakla birlikte düşük enflasyon, kamu bütçesi mali dengesi ve cari denge gibi dinamikleri gözetir. Fed’in swap anlaşması yaptığı merkez bankaları şunlardır (bu liste pandemi döneminde değişmemiştir);
Avrupa, Britanya, Kanada, Brezilya, Japonya, İsviçre, Norveç, Singapur, Kore, Meksika, Yeni Zelanda, Avustralya, Danimarka, İsveç.
TCMB’nin Swap Anlaşması Yaptığı Merkez Bankaları
TCMB’nin Çin ve Katar Merkez Bankaları ile swap anlaşmaları (ikili para takası anlaşması) mevcuttur. Bunlar:
1- 21 Şubat 2012’de TCMB ve Çin Merkez Bankası arasında swap anlaşması imzalandı. TL ve Çin Yuanı üzerinden imzalanan anlaşmanın limitinin toplamda 1.7 milyar USD karşılığı Çin Yuanı’na eşit olduğu ve Haziran 2019’da Türkiye’ye 1 milyar USD değerinde fon aktardığı biliniyor.
2- TCMB ve Katar Merkez Bankası arasında 17 Ağustos 2018 tarihinde imzalanan swap anlaşması, 25 Kasım 2019 tarihinde güncellendi. Yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen swap anlaşması ile anlaşma tutarı 3 milyar USD karşılığı TL ve Katar riyalinden 5 milyar USD karşılığı TL ve Katar riyaline yükseltildi. 20 Mayıs 2020 tarihinde ise yapılan değişiklikle swap anlaşmasının tutarı 5 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyalinden 15 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltildi.
Forex piyasasında swap uygulaması, swap anlaşmalarının piyasalara etkileri, swap gelirleri gibi swap ve diğer konularda daha fazla bilgi için Kurumumuz uzmanları ile iletişim kurabilirsiniz.
